تعیین شاخص های مناسب برای ارزیابی تحمل به خشکی در لاین های دابل هاپلوئید گندم نان(Triticum aestivum. L)

به­ منظور ارزیابی تحمل به خشکی ارقام گندم و شناسایی ژنوتیپ­ های متحمل و حساس بر اساس شاخص­ های حساسیت و تحمل به تنش، پژوهشی در سال زراعی 95-1394 در دو شرایط آبی و تنش خشکی در قالب طرح لاتیس ساده 7 در 7 (شامل 7 بلوک ناقص) و با 2 تکرار برای 49 ژنوتیپ گندم شامل 45 لاین دابل هاپلوئید گندم (هاپلوئید مضاعف) به همراه والدین و دو رقم محلی (گاسکوژن و پیشتاز) به­ عنوان شاهد، در شهرستان شاهرود اجرا شد. نتایج همبستگی بین شاخص ­های تحمل به خشکی و عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش نشان داد که شاخص ­های میانگین حسابی(MP) ، میانگین هارمونیک(HM) ، میانگین هندسی(GMP)  و شاخص تحمل(STI)  همبستگی مثبت و معنی ­داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی داشتند و به ­عنوان شاخص ­های مناسب جهت گزینش ارقام پرمحصول در هر دو محیط تنش و بدون تنش شناسایی شدند. در بین این شاخص ­ها شاخص STI به ­عنوان بهترین شاخص تعیین شد. بیش ­ترین مقدار شاخص ­های بالا نیز متعلق به لاین دابل هاپلوئید 43 (DH43) بود. تجزیه به مولفه­ های اصلی بر اساس هفت شاخص تحمل به خشکی و عملکرد دانه در دو شرایط تنش و بدون تنش نشان داد که مولفه اصلی اول، 15/68 درصد و مولفه اصلی دوم 39/31 درصد از تنوع داده­ های اولیه را توجیه کرده و بدین ترتیب این دو مولفه اصلی مجموعا 55/99 درصد از کل تنوع را توصیف نمودند. با رسم نمودار بای­پلات مشخص شد که دابل هاپلوئیدهای DH43، DH22، DH89، DH19 و DH13 متحمل ­ترین لاین­ ها به تنش خشکی در بین ژنوتیپ­ های مورد مطالعه بودند.